Somewhere between two cultures: Zakon wirujących derwiszy

Szybka akcja po pracy... kilka smsów i już idziemy zobaczyć pokaz wirujących derwiszów... A po takiej akcji ja jak zwykle siadam do komputera i wyszukuję jak najwięcej interesujących informacji na temat, bo zawsze można wiedzieć więcej.

Kim są derwisze?

Derwisze albo inaczej Mewlewici to członkowie zakonu muzułańskiego założonego przez słynnego poetę perskiego Rumiego w XIII w.

Co robią?

Derwisze modlą się do Allaha w bardzo specyficzny i interesujący sposób. Specjalnością i odrębnością mewlewitów stał się ich taniec. Jako sufici wierzą, że naśladowanie w tańcu ruchów ciał niebieskich pobudza duszę człowieka do wzmożenia swej miłości do Boga i wprawia ją w stan żywszych poruszeń.

Dlaczego to robią?

Malarka Ann Frindt z USA do Turcji, ojczyzny derwiszy, przyjechała tyko na trzy dni, ale została do dzisiaj. – Jestem tu już kilka lat i prowadzę własną szkołę – opowiada. – Podczas każdego tańca przeżywa się coś zupełnie innego i trudno to opisać. Raz czuje się, że serce frunie do nieba, to znów, że ciało wzbija się w przestworza, a serce wypełnione jest poczuciem subtelnej wdzięczności wobec Boga. Innym razem wydaje się, że to ty stoisz w miejscu, a cały świat wiruje wokół ciebie. Być derwiszem to nic innego jak wyznawać filozofię miłości i jedności z Bogiem i wyrażać ją w tańcu. W czasie tańca derwisze zatracają własne Ja i czują się tak, jakby znajdowali się na granicy pomiędzy dwoma światami. – Jednoczymy w sobie życie i śmierć – mówią. Ogromne znaczenie ma strój do tańca: wysokie, filcowe nakrycie głowy, sikke, to symbol nagrobnego kamienia. Czarna peleryna na ramionach, khirka, oznacza grób. Umowna linia dzieli przestrzeń ich tańca na dwie połowy: strefę materialną i duchową, ale oni wirują w obu jednocześnie. Dokładnie w środku między dwoma światami stoi niewzruszony szejk, z kamienną twarzą, pełen godności. (Magda Ammer na portalu gwiazdy.com.pl)

Dlaczego nie kręci im się w głowie?

"W ostatniej rundzie wirowania tancerze potrafią osiągnąć do czterdziestu obrotów na minutę, nigdy jednak nie mają zawrotów głowy; unikają ich dzięki utrwaleniu w pamięci widoku kciuka lewej ręki. Podczas wirowania mają zamknięte oczy, a na ich twarzach gości uśmiech pełen szczęścia, taki sam jak u zakochanych. Najbardziej dramatycznym momentem jest nagłe zatrzymanie się w miejscu po każdej sekwencji. Żeby się szybko „wyśrodkować”, tancerze krzyżują nogi i ręce." (Magda Ammer na portalu gwiazdy.com.pl)

Dlaczego to dość kontrowersyjny zakon w Turcji?

Rumi zaraz po śmierci został uznany za świętego. Właśnie kult świętych jest sprzeczny z doktryną rygorystycznego jedynobóstwa (monoteizmu) wyłożoną w Koranie.

Jak to wygląda teraz?

Zaraz po ustanowieniu republiki 1925 r., Atatürk zakazał funkcjonowania zakonów w Turcji. Nie da się jednak ukryć, że nadal miały spory wpływ na społeczeństwo. Miejsce które do dziś słynie z tańczących derwiszów to Aleppo i Konya, gdzie znajduje się Mauzoleum Rumiego z jego Zielonym Grobowcem, mieści się tam jego muzeum. Wydaje mi się, że w wielu miejscach w Turcji można zobaczyć jak wygląda taki taniec. To zależy chyba tylko od tego jaką cenę trzeba za to zapłacić... Jak pamiętam w Sambule taka przyjemność kosztuje dość sporo, a już nie wspomnę o zakupie biletu na jeden z koncertów, które odbywają się na całym świecie. Kiedyś nawet było takich koncertów kilka w Polsce. Ja za możliwość obejrzenia tego pokazu nie płaciłam nic. W Bursie jest takie centrum, tylko nie wiem jak się dowiedzieć kiedy są pokazy.

Więcej o samym tańcu - Sema

Legenda głosi, że Rumi przechadzał się po rynku miasta i usłyszał rytmiczny odgłos kucia metalu i usłyszał muzułmańskie wyznanie wiary - szahadę "la ilaha ilallah" - Nie ma bóstwa ponad Boga Jedynego... I tak uradowany tym momentem rozpostarł ramiona i zaczął obracać się wokół siebie.

Sema symbolizuje mistyczną podróż człowieka przez umysł i miłość do perfekcji. Obracając się w kierunku prawdy, praktykujący urasta w miłości, wycisza swoje ego i odnajduje prawdę i osiąga perfekcję. Wtedy powraca z duchowej wędrówki jako człowiek, który osiągnął dojrzałość i wyższą perfekcję w miłości i byciu gotowym do służby. Cały rytuał przywołuje wspomnienie Ka'aby w Mecce, gdzie pielgrzymi krążą w jednym kierunku, zbliżając się tym samym do Boga.

Sama ma na celu ożywienie i uwolnienie tego co już jest w sercu człowieka, a nie spowodowanie powstania nowych uczuć. Wszystkie wątpliwości znikają a umysł i serce może komunikować się z Bogiem. Celem Semy jest osiągnięcie Wajd, czyli transo podobnego stanu ekstazy lub karmy, czyli upojenia duchowego. Możliwe są omdlenia a nawet śmierć podczas tańca.

Uczestnicy powinni pozostać w ciszy i spokoju podczas ceremoni, chyba że nastąpi Wajd. I należy dopilnować wszelkich starań, aby doświadczenie było prawdziwe, a nie udawane.

Części Semy:
Natt-i Şerif - modlitwa do Boga Stworzyciela za proroka Mohameda i innych proroków.

Kudum - uderzenia w mały bębenek, symbolizujące dzieło stworzenia

Ney - specjalny flet, muzyka symbolizuje oddech życia we wszystkich stworzeniach

Pozdrowienie - derwisze pozdrawiają się nawzajem 3 razy, symbol pozdrowienia duszy przez ukrytą duszę (tłumaczenie)

Wirowanie - derwisze zdejmują czarne płaszcze i pozostają w białych nakryciach, symbolizuje to pozbycie się fałszu i pozostanie w prawdzie. Każdy trzyma ramiona na piersiach, co symbolizuje jego wiarę w jedność Boga. Kiedy zaczną wirować, powoli otwierają ramiona, prawa ręka sięga nieba po błogosławieństwo, lewa wskazuje ziemię, aby komunikować się z ziemią. Obracają się w przeciwną stronę do kierunku obrotów zegara. Derwisze obracają się 4 razy po kole. Do ostatniej sesji dołącza się Szejk Efendi, czyli prowadzący.

Modlitwa - są recytowane z Koranu w imię Boga.

Fatiha - recytacja Fatihy, pierwszego rozdziału Koranu, ku pamięci wszystkich proroków, męczenników i wierzących. A następnie jest modlitwa za naród.